تأخیر رشد حرکتی(Motor Delay)
به وضعیتی که در آن کودک نسبت به معیارهای رشد معمول و انتظارات سنی خود، در انجام مهارت‌های حرکتی، در زمینه حرکات درشت (مانند نشستن، ایستادن، راه رفتن) یا در زمینه حرکات ظریف (مانند گرفتن اشیا با دست، هماهنگی چشم و دست)، تأخیر دارد، تأخیر رشد حرکتی گفته می‌شود.
تأخیر حرکتی می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد بشود. یعنی به طورکلی کودک در دستیابی به مراحل رشد حرکتی خود، در مقایسه با هم‌سن و هم‌سال‌هایش کندتر عمل بکند.
تأخیر حرکتی به خودی خود یک اختلال نیست، . بیشتر به عنوان یک نشانه از وجود مشکل ممکن در زمینه‌های دیگر رشد کودک مانند مغز، اعصاب، عضلات، یا حتی عوامل محیطی در نظر گرفته می‌شود.
مراحل رشد حرکتی در کودکان
مراحل رشد حرکتی در کودکان به دو دسته تقسیم می‌شوند.
- رشد حرکتی طبیعی یا درشت
مراحل رشد حرکتی طبیعی یا حرکات درشت در کودکان و علائم هشدار تأخیر رشد در جدول زیر آمده است.
- رشد حرکتی ظریف
مراحل رشد مهارت‌های حرکتی ظریف مانند کنترل دست و انگشتان، هماهنگی چشم و دست در جدول زیر لیست شده است.
علائم تأخیر رشد حرکتی
اگر کودک نتواند در زمان‌های مشخص مهارت‌های حرکتی را به‌طور طبیعی به دست بیاورد، باید به علائم هشدار توجه بکنیم. تأخیر حرکتی در برخی موارد می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات رشد عصبی یا عضلانی باشد.
تأخیر در مهارت‌های حرکتی درشت
- 3 ماهگی، عدم توانایی در بالا نگه داشتن سر در حالت دمر
- 6 ماهگی، عدم توانایی در غلت زدن یا نشستن با حمایت
- 9 ماهگی، عدم تلاش برای چهار دست و پا رفتن یا ایستادن با کمک
- 12 ماهگی، عدم ایستادن حتی با کمک، ناتوانی در تحمل وزن روی پاها
- 18 ماهگی، عدم توانایی در راه رفتن مستقل
- 2 سالگی، عدم توانایی در دویدن یا لگد زدن به توپ
تأخیر در مهارت‌های حرکتی ظریف
- 3 تا ۶ ماهگی، عدم علاقه به گرفتن اشیا
- ۹ ماهگی، ناتوانی در برداشتن اشیا کوچک با انگشتان
- ۱۲ تا ۱۵ ماهگی، ناتوانی در استفاده از قاشق یا انتقال اشیا بین دو دست
- ۲ سالگی، عدم توانایی در چیدن بلوک‌ها یا ورق زدن کتاب
علل تأخیر حرکتی
دلایل مختلفی می‌توانند موجب تأخیر در مهارت‌های حرکتی کودک بشوند. تعدادی از این علت را در زیر آورده‌ایم.
- عوامل محیطی، مانند کمبود فرصت‌های حرکتی، تغذیه نادرست یا زودرسی در شروع حرکت‌ها
- مشکلات عصبی، مانند فلج مغزی یا اختلالات حرکتی مغزی
- مشکلات عضلانی، مانند دیستروفی عضلانی یا سایر اختلالات عضلات
- اختلالات ژنتیکی، مانند سندرم داون و سایر ناهنجاری‌های ژنتیکی
پیش‌آگاهی تأخیر رشد حرکتی
تأخیر حرکتی خفیف
در صورتی که تأخیر جزئی باشد و بدون مشکلات زمینه‌ای جدی، کودک با کاردرمانی و تمرینات مناسب بهبود پیدا می‌کند.
تأخیر حرکتی شدید
اگر تأخیر ناشی از مشکلات عصبی یا عضلانی باشد، ممکن است نیاز به درمان‌های تخصصی، فیزیوتراپی و درمان‌های توانبخشی طولانی‌مدت باشد.
تأخیر همراه با مشکلات شناختی
در صورتی که تأخیر حرکتی با مشکلات شناختی همراه باشد، ممکن است کودک در سایر جنبه‌های رشد نیز به مشکل برخورد بکند.
چه زمانی باید برای درمان اقدام کرد؟
در صورت مشاهده تأخیر در مهارت‌های حرکتی کودک، هر چه زودتر باید ارزیابی‌های لازم انجام بشود. زمان‌های حساس برای ارزیابی را می‌توان به صورت زیر در نظر گرفت.
- ۳ ماهگی، اگر کودک سر خود را کنترل نمی‌کند.
- ۶ ماهگی، اگر کودک نمی‌تواند غلت بزند یا نشستن را شروع بکند.
- ۹ ماهگی، اگر کودک هنوز به اشیا نمی‌رسد یا چهار دست و پا نمی‌رود.
- ۱۲ ماهگی، اگر کودک هنوز ایستاده یا راه نمی‌رود.
- ۱۸ ماهگی، اگر کودک هنوز راه نمی‌رود.
- ۲ سالگی، اگر کودک هنوز نمی‌تواند دویدن یا لگد زدن به توپ را بیاموزد.
اقدامات درمانی
در صورت تأخیر حرکتی، اقدامات درمانی زیر را می‌تواند انجام داد.
- کاردرمانی
- برنامه‌های تحریک حرکتی در خانه
- استفاده از تجهیزات کمکی مانند واکر یا بریس در موارد شدیدتر
برای آگاهی بیشتر در مورد کاردرمانی مربوط به اختلال تأخیر رشد حرکتی می‌توانید مقاله کاردرمانی تأخیر رشد حرکتی را مطالعه بکنید.
نتیجه‌گیری
تأخیر حرکتی می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات مختلفی در رشد کودک باشد. تشخیص زودهنگام و اقدام برای درمان می‌تواند به بهبود مهارت‌های حرکتی و جلوگیری از مشکلات جدی‌تر کمک بکند.
سلام
کلینیک کاردرمانی آترا بهترین کلینیک کاردرمانی در کرج هستند. دخترم دارای مشکل رشد حرکتی بود. بردم کلینیک کاردرمانی آترا، نشستن و چهاردست و پا را گرفت الان داره راه می افته، واقعا کاربلد و حرفه ای هستند.👍👍
دست شما درد نکنه بسیار استفاده کردیم
🙏🏻