اختلال انحراف ستون فقرات

برای بحث اختلال انحراف ستون فقرات، قبل از آن باید ابتدا مختصری در مورد ستون فقرا صحبت بکنیم. ستون فقرات از استخوان‌های کوچک (مهره‌ها) که روی هم قرار گرفته‌اند، تشکیل شده است. بین مهره ها از دیسک‌ها پر شده است.  ستون فقرات سالم وقتی از پهلو به آن نگاه می شود دارای انحنای ملایمی است. منحنی ها به ستون فقرات کمک می کنند تا فشارهای ناشی از حرکت بدن و جاذبه زمین، را جذب بکند. وقتی از پشت به آن نگاه بکنید، ستون فقرات باید مستقیماً از وسط پشت بدن حرکت بکند. هنگامی که ناهنجاری های ستون فقرات رخ می دهد، انحنای طبیعی ستون فقرات در نواحی خاصی، ناهماهنگ می شود.

انواع اختلال انحراف ستون فقرات

انواع اختلال انحراف ستون فقرات کدام هستند؟

سه نوع اختلال اصلی در انحنای ستون فقرات وجود دارد.

لوردوز

ستون فقرات فرد مبتلا به لوردوز، در قسمت پایین کمر  و ناحیه گردن به طور قابل توجهی به سمت داخل خم می شود. گودی ایجاد می‌کند. در اصطلاح عامیانه، در ناحیه کمر به آن گودی کمر هم گفته می شود(زاویه بیشتر از ۳۰درجه غیر طبیعی است).

چه چیزی باعث اختلال لوردوزیس می شود؟

بیماری ها و اختلالات زیر می تواند باعث لوردوز بشود.

• آکندروپلازی

اختلالی که در آن استخوان ها به طور طبیعی رشد نمی کنند. در نتیجه کوتاهی قد همراه با کوتولگی است.

• اسپوندیلولیستزیس

وضعیتی که در آن یک مهره، معمولاً در قسمت پایین کمر، به جلو می لغزد .

• پوکی استخوان

وضعیتی که در آن مهره ها شکننده می شوند. در نتیجه می توانند به راحتی شکسته بشوند. (شکستگی های فشاری).

• چاقی یا اضافه وزن شدید

• کیفوز

وضعیتی که با گرد شدن غیر طبیعی قسمت بالایی پشت، مشخص می شود.

• دیسیت

التهاب فضای دیسک بین استخوان های ستون فقرات، اغلب در اثر عفونت ایجاد می شود.

لوردوز جوانی خوش خیم (بی ضرر). 

• نرمی استخوان و فقر شدید ویتامین D
• عوامل ژنتیکی 

علائم لوردوز ممکن است شامل موارد زیر باشد

• برجسگی باسن بیستر از حد معمول

اگر باسن برجسته تر از حالت معمول بشود  ، آنگاه فاصله زیادی بین قسمت پایین کمر و زمین هنگام خوابیدن به پشت(طاقباز) روی یک سطح سخت  ایجاد می شود. با خم شدن به جلو هم تغییر نمی کند. در نتیجه خوابیدن به پشت سخت می شود .

• کمر درد و ناراحتی مشکلات حرکت 

لوردوز باعث جابه جا شدن خط  ثقل بدن می شود. فشار روی لگن و زانو را زیاد می‌کند. احتمال درد های تیز و ناگهانی یا ممتد در ناحیه لگن و زانو به وجود می اورد.

• خستگی

 بیشتر حین راه رفتن و معمولا در کودکان که زود خسته می شوند.

• جلو آمدن و برجسته شدن شکم
• ضعف در انجام حرکات هماهنگ و گاها اختلال در تعادل 

راه های خاص درمان لوردوز

• دارو برای تسکین درد و تورم 
• کاردرمانی، خط مقدم درمان است.  برای افزایش قدرت و انعطاف  پذیری عضلات
• پوشیدن  کمربند طبی در موارد شدید 
• کاهش وزن 
• در حالت بسیار شدید، عمل جراحی

کیفوز

مشخصه اختلال کیفوز، یک قسمت فوقانی گرد غیرطبیعی است. (بیش از 30 درجه انحنا دارد).

چه چیزی می تواند باعث کیفوز بشود؟

• رشد غیر طبیعی مهره ها در رحم (کیفوز مادرزادی) 
• وضعیت نامناسب نشستن، خوابیدن و راه رفتن با خمیدگی (کیفوز وضعیتی)
• بیماری شوئرمن

وضعیتی که باعث بدشکل شدن مهره ها می شود. (کیفوز شوئرمن).

• آرتریت 
• پوکی استخوان 
• اسپینا بیفیدا

یک نقص مادرزادی، که در آن ستون فقرات جنین در طول رشد در داخل رحم به طور کامل بسته نمی شود.

• عفونت های ستون فقرات
• تومورهای ستون فقرات 

علائم کیفوز

• خم شدن سر به جلو نسبت به بقیه بدن
• قوز یا خمیدگی به قسمت بالایی پشت
• خستگی در پشت یا پاها
• کیفوز وضعیتی، معمولاً باعث کمردرد و‌گردن درد ، دیسک گردنی و به مرور از بین رفتن تعادل حین حرکت می شود. 
• در زاویای بالا نشستن، از خوابیده به نشستن آمدن سخت می شود.
• فعالیت بدنی و دوره های طولانی ایستادن و نشستن می تواند باعث ناراحتی افراد مبتلا به کیفوز بشود.

 درمان کیفوز

• داروهای ضد التهابی برای کاهش درد یا ناراحتی
• پوشیدن پشت بند
• جراحی برای اصلاح انحنای شدید ستون فقرات و کیفوز مادرزادی
• کاردرمانی  برای افزایش قدرت عضلانی

فیلم آموزشی 1

فیلم آموزشی 2

اسکولیوز

اختلال اسکولیوز، باعث انحنای جانبی ستون فقرات می شود. منحنی اغلب به شکل S یا C شکل است.

 علت اختلال انحنای ستون فقرات چیست؟

تعدادی از مشکلات  و بیماری های خاص  وجود دارد، که ممکن است باعث انحنای بیش از حد ستون فقرات از حالت طبیعی آنها بشود.

علل اسکولیوز چیست؟

علت اسکولیوز در 80 درصد موارد، ناشناخته است. اسکولیوز ایدیوپاتیک نیز نامیده می شود. علل 20 درصدی که علت اسکولیوز شناخته شده است، به عنوان عملکردی، مادرزادی و دژنراتیو طبقه بندی می شود.

• اسکولیوز عملکردی

در این مورد، انحنای غیرطبیعی ستون فقرات، ناشی از مشکلات عملکردی مانند کوتاهتر بودن یک پا نسبت به دیگری، حمل اجسام سنگین یا اسپاسم عضلانی در ستون فقرات است.

• اسکولیوز مادرزادی

در این حالت در دوره ای که استخوان های ستون فقرات تشکیل می شوند، مشکلی وجود دارد که یا استخوان های ستون فقرات به درستی تشکیل نمی شوند یا از هم جدا نمی شوند.

این نوع اسکولیوز، در افراد مبتلا به اختلالات ناشی از نقص مادرزادی، فلج مغزی و سایر مسائل ژنتیکی موجود در بدو تولد ایجاد می شود.

• اسکولیوز دژنراتیو

اسکولیوز دژنراتیو در بزرگسالان رخ می دهد. رباط‌ها و بافت‌های نرم پشتیبان ستون فقرات، به دلیل ساییدگی و پارگی ستون فقرات  یا نرمی استخوان، ضعیف می‌شوند. در نتیجه انحنای غیرطبیعی ستون فقرات ایجاد می‌شود.

علل دیگر اسکولیوز دژنراتیو نیز می تواند پوکی استخوان، شکستگی مهره ها و دژنراسیون دیسک باشد.

علائم و نشانه های اسکولیوز

اسکولیوز علائم و نشانه های واضحی دارد. زیرا بیشتر آنها  به وضوح  قابل تشخیص هستند. در برخی موارد، بیماران ممکن است کمردرد را احساس کنند، اما درد شدیدی ندارند.

برخی از علائم و نشانه های اسکولیوز را می توان به صورت زیر لیست کرد.

• شانه ناهموار که یک شانه بالاتر از دیگری باشد.
• کمر ناهموار
• یک تیغه شانه برجسته تر از دیگری است.
• یک لگن بالاتر از لگن دیگر است.
• ستون فقرات پیچ خورده یا چرخیده
• مشکل در تنفس به دلیل کاهش فضای قفسه سینه برای انبساط ریه ها
• طول ناهموار ساق پا
• راه رفتن نامناسب

تشخیص اسکولیوز

چگونه اسکولیوز را تشخیص می‌دهند ؟

چون علائم و نشانه های اسکولیوز واضح  است. بنابراین در بیشتر موارد معاینه فیزیکی برای تشخیص کافی است. پزشک معالج اسکولیوز، ابتدا کل سابقه پزشکی بیمار را ثبت می کند. در معاینه فیزیکی، پزشک از بیمار می‌خواهد که از ناحیه کمر به سمت جلو خم بشود. بازوها را در پهلو قرار بدهد. برای اینکه بداند، آیا هیچ گونه ناهنجاری در قفسه سینه وجود دارد؟ پزشک انحنای ستون فقرات، میزان تقارن شانه و کمر را بررسی می کند. همچنین از بیمار سؤال می کند که آیا در تنفس یا راه رفتن مشکلی وجود دارد؟
اما برای تشخیص دقیق تر و تعیین زوایای انحناهای ستون فقرات از عکس رادیوگرافیx-ray  و MRI

استفاده می شود.

پیشگیری از اسکولیوز

برای پیشگیری از اسکولیوز باید چکار کنیم؟

چون علت اسکولیوز در 80 درصد موارد ناشناخته است. بنابراین نمی‌توان راه پیشگیری را به صورت قطعی پیشنهاد داد. اما می توان با تمرین و وضعیت دهی مناسب و با بریس و در برخی موارد با جراحی اصلاحی، پیشرفت اسکولیوز را کند بکنیم.

برای اسکولیوز دژنراتیو و اسکولیوز عملکردی برای پیشگیری موارد زیر می تواند کمک بکند.

• وضعیت بدنی مناسب

در طول روز چه نشسته، چه ایستاده و چه خوابیده باید وضعیت بدنی مناسب داشته باشید. خمیدگی و وضعیت نامناسب عضلات مرکزی را ضعیف می کند. در نتیجه فشار را روی کمر را افزایش می دهد. این منجر به ساییدگی و پارگی بیشتر ستون فقرات می شود. در نهایت منجر به انحنای ستون فقرات می شود. 

• توزیع یکنواخت وزن

هنگام حمل وزنه های سنگین، وزنه های خود را به طور مساوی بین هر دو دست و شانه تقسیم بکنید. کیف هایی را که بند آن فقط روی یک شانه قرار دارد، حمل نکنید. سعی کنید تعادل بین هر دو طرف با توزیع وزنه های مساوی در هر طرف حفظ کنید.

تفاوت درد اسکولیوز با سایر علائم درد ناشی از ستون فقرات

اسکولیوز یک انحنای غیر طبیعی ستون فقرات است. در نتیجه ویژگی های قابل دیدن، که آن را از سایر مشکلات ستون فقرات متمایز می کند.

بیمار اسکولیوز ممکن است از کمردرد شدید رنج نبرد. اما به دلیل کاهش فضای قفسه سینه ممکن است با مشکل تنفسی مواجه بشود. اسکولیوز نیز در سنین رشد کودکان 9 تا 15 ساله شایع تر است.

درمان اسکولیوز

اگر انحنای خفیفی وجود داشته باشد، پزشک ممکن است هر چهار تا شش ماه یکبار کمر شما را چک بکند تا ببیند آیا منحنی بدتر می‌شود؟ آنگاه درمان بر اساس آن پیش می رود.

• کاردرمانی در زوایای زیر پانزده درجه(۱۵درجه) 
• درمان مفصلی عضلانی و اصلاح حرکت 
• تحریک الکتریکی و مکمل های غذایی برای جلوگیری از بدتر شدن اسکولیوز توصیه می شود.

نقش کاردرمانی  حفظ قدرت و انعطاف پذیری برای حفظ عملکرد طبیعی ایده آل، است.

• بریس

بسته به درجه انحنا، گاهی اوقات یک بریس پشت برای کودکان و نوجوانانی که هنوز در حال رشد هستند تجویز می شود. بریس می تواند به جلوگیری از بدتر شدن منحنی کمک بکند.

بریس و کاردرمانی هم زمان، برای زوایای پونزده درجه تا چهل درجه و گاها تا پنجاه درجه به کنترل و بهبود وضعیت ستون فقرات کمک می‌کند

• عمل جراحی

اگر منحنی شدید( بالای پنجاه درجه) و در حال بدتر شدن باشد، آنگاه گاها نیاز به جراحی است.

آیا اسکولیوز واقعا درمان می شود؟

بسته به شدت انحنا و احتمال بدتر شدن آن، درمان اسکولیوز در هر مورد متفاوت است. در کلینیک آترا ما بر این باور هستیم، جراحی به عنوان یک گزینه، باید آخرین راه حل برای درمان دردهای ناشی از اختلالات ستون فقرات باشد.

در مورد اسکولیوز فانکشنال، با درمان ناهنجاری، این بیماری را درمان می کنیم. به عنوان مثال اگر مشکل به دلیل طول پاهای متفاوت باشد، می توان یک گوی کوچک در کفش قرار داد تا بدن را متعادل بکند.  در نتیجه از انحنای ستون فقرات جلوگیری بکند.

برای اسکولیوز مادرزادی، ما بریس، تمرین درمانی و  بررسی روند درمان را پیشنهاد می‌کنیم. اما مراقب افزایش زوایا باید باشیم. در موارد شدید، جراحی انتخاب می شود.

در مورد اسکولیوز دژنراتیو، در صورتی که روش‌های غیرجراحی در یک دوره زمانی مشخص نتایج مثبتی را نشان ندهند، ممکن است یک جراحی با حداقل تهاجم ستون فقرات  با مشاوره پزشک جراح، تجویز بشود.