شانه منجمد یا یخزده
شانه منجمد یا یخزده (Frozen Shoulder)، در علم پزشکی با نام التهاب چسبنده کپسول شانه (Adhesive Capsulitis) شناخته میشود. یک بیماری شایع شانه است. با درد، سفتی و محدودیت تدریجی دامنه حرکتی همراه است. این وضعیت میتواند ماهها یا حتی سالها طول بکشد.
علل و دلایل ایجاد شانه منجمد یا یخزده
علت دقیق این بیماری هنوز کاملاً مشخص نیست. اما چند عامل میتوانند در بروز آن نقش داشته باشند.
- التهاب و چسبندگی کپسول مفصلی
در این بیماری، کپسول مفصل شانه ملتهب و ضخیم میشود. با تشکیل بافتهای اسکار (چسبندگی) حرکت شانه محدود میشود.
- بیحرکتی طولانی مدت
یکی از مهمترین دلایل شانه یخزده، عدم استفاده از مفصل شانه برای مدت طولانی است. این وضعیت ممکن است بعد از جراحی، شکستگی، سکته مغزی یا هر گونه آسیبدیدگی که باعث کاهش حرکت شانه بشود، رخ بدهد.
- دیابت
این بیماری در افراد دیابتی شایعتر است. تخمین زده میشود که حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از بیماران دیابتی به شانه منجمد مبتلا میشوند.
- بیماریهای مرتبط
برخی بیماریها مانند کمکاری تیروئید، پارکینسون و بیماریهای قلبی میتوانند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش بدهند.
- عوامل هورمونی
این بیماری در زنان، به خصوص در سنین ۴۰ تا ۶۰ سال، شایعتر است. ممکن است به تغییرات هورمونی مرتبط باشد.
مراحل بیماری شانه منجمد یا یخزده
این بیماری معمولاً در سه مرحله پیشرفت میکند:
- مرحله دردناک (Freezing Stage)
شروع تدریجی درد که به مرور افزایش مییابد. حرکت شانه را محدود میکند. این مرحله ممکن است ۶ هفته تا ۹ ماه طول بکشد.
- مرحله یخزدگی (Frozen Stage)
درد ممکن است کاهش بیابد. اما سفتی شانه بیشتر میشود. دامنه حرکتی به شدت محدود میشود. این مرحله بین ۴ تا ۱۲ ماه ادامه دارد.
- مرحله بهبودی (Thawing Stage)
دامنه حرکتی به آرامی بهبود مییابد. بیمار به تدریج به حالت طبیعی بازمیگردد. این روند ممکن است ۶ ماه تا ۲ سال طول بکشد.
درمان شانه منجمد یا یخزده
درمان این بیماری بستگی به شدت علائم دارد و شامل موارد زیر است.
- کاردرمانی
برای بهبود انعطافپذیری مفصل شانه، از ماساژ و تمرینات کششی و تقویتی و تمرینات افزایش دامنه حرکتی استفاده میشود.
- داروهای ضدالتهابی
مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب مصرف میشود.
- تزریق کورتیکواستروئید
در برخی موارد، تزریق داخل مفصلی برای کاهش التهاب و بهبود حرکت، انجام میشود.
- دستکاری شانه تحت بیهوشی
در موارد شدید، پزشک ممکن است شانه را تحت بیهوشی حرکت بدهد. با این کار چسبندگیها شکسته میشوند.
- جراحی (به ندرت)
در مواردی که درمانهای غیرجراحی مؤثر نباشند، ممکن است جراحی آرتروسکوپی برای آزادسازی کپسول مفصلی توصیه میشود.
پیشگیری از شانه منجمد یا یخزده
- حرکت و ورزش منظم شانه، بهویژه بعد از آسیبدیدگی یا جراحی
- کنترل بیماریهای زمینهای مانند دیابت
- استفاده از تمرینات کششی و تقویتی برای جلوگیری از سفتی مفصل شانه
در صورت مشاهده علائم، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه بکنید. از پیشرفت بیماری جلوگیری بشود.
کاردرمانی شانه منجمد(یخزده)
کاردرمانی نقش بسیار مهمی در بهبود شانه منجمد دارد. میتواند به کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی و بازیابی عملکرد طبیعی شانه کمک بکند. این روش درمانی شامل تکنیکهای مختلفی است. به تدریج مفصل را به حرکت عادی باز میگرداند.
اهداف کاردرمانی در شانه یخزده
- کاهش درد و التهاب
- بهبود دامنه حرکتی و انعطافپذیری شانه
- جلوگیری از تحلیل عضلات اطراف مفصل شانه
- افزایش عملکرد دست و بازو در فعالیتهای روزمره
- پیشگیری از سفتی و چسبندگی بیشتر در مفصل
مراحل کاردرمانی در شانه منجمد
کاردرمانی بسته به مرحله بیماری، رویکردهای متفاوتی دارد.
مرحله اول یا مرحله دردناک(Freezing Stage)
در این مرحله، هدف کاهش درد و جلوگیری از سفت شدن بیشتر شانه است.
تکنیکهای کاهش درد
- استفاده از کمپرس گرم یا سرد برای کاهش التهاب
- ماساژ ملایم برای بهبود جریان خون و کاهش تنش عضلانی
- تمرینات حرکتی ملایم
تمرینات پاندولی شانه (Pendulum Exercises)
حرکات کششی آرام بدون ایجاد درد
تمرینات تنفسی برای کاهش استرس و تنش عضلانی
مرحله دوم (مرحله یخزدگی – Frozen Stage)
در این مرحله، تمرکز روی بازیابی تدریجی حرکت شانه است.
تمرینات کششی و دامنه حرکتی
- کششهای ملایم با کمک دیوار، چوب یا کشهای مقاومتی
تمرینات بالا آوردن بازو با کمک دست سالم
- کشش با حوله یا چوب برای بهبود چرخش خارجی و داخلی شانه
تمرینات تقویتی ملایم
- تمرین با کشهای مقاومتی سبک برای تقویت عضلات شانه
- استفاده از توپ ورزشی کوچک برای بهبود کنترل حرکتی
ماساژ درمانی و آزادسازی بافت نرم
- برای کاهش سفتی عضلات اطراف شانه
- تکنیکهای فاشیال ریلیز (Myofascial Release) برای کاهش چسبندگیها
مرحله سوم یا مرحله بهبودی(Thawing Stage)
در این مرحله، تمرینات با شدت بیشتری انجام میشوند. دامنه حرکتی و قدرت عضلانی به حالت طبیعی بازگردد.
تمرینات تقویتی پیشرفتهتر
- تمرین با وزنههای سبک برای تقویت عضلات شانه و بازو
- استفاده از نوارهای مقاومتی قویتر برای بهبود استقامت عضلانی
تمرینات عملکردی
- حرکات مرتبط با فعالیتهای روزمره مثل بلند کردن اشیا، بستن دکمه لباس و شانه کردن مو
- تمرینات مخصوص مشاغل خاص (مثلاً حرکات مناسب برای رانندگان، ورزشکاران و کارگران)
تکنیکهای تخصصی در کاردرمانی شانه منجمد یا یخزده
تحرکبخشی مفصل (Mobilization Techniques)
- تکنیکهای دستکاری ملایم برای افزایش دامنه حرکتی شانه
تسهیل عصبی-عضلانی(PNF)
- استفاده از الگوهای حرکتی خاص برای افزایش انعطافپذیری و قدرت عضلات
چسب کینزیولوژی(Kinesio Taping)
- کمک به کاهش درد و بهبود جریان خون در مفصل شانه
آبدرمانی(Hydrotherapy)
• انجام تمرینات در آب گرم برای کاهش فشار روی مفصل و افزایش دامنه حرکتی
نکات مهم در کاردرمانی شانه منجمد یا یخزده
- تمرینات باید بدون درد یا با کمترین میزان درد انجام شوند.
- صبور باشید! بهبودی شانه منجمد ممکن است ماهها طول بکشد.
- تمرینات را به صورت منظم و تحت نظر کاردرمانگر انجام دهید.
- در صورت تشدید درد، شدت تمرینات را کاهش دهید و با متخصص مشورت کنید.
کاردرمانی، در کنار سایر روشهای درمانی، میتواند نقش کلیدی در بهبود کامل شانه منجمد داشته باشد. از عود مجدد بیماری جلوگیری بکند. حرکات مرتبط با فعالیتهای روزمره انام داده بشود. مانند بلند کردن اشیا، بستن دکمه لباس و شانه کردن مو
• تمرینات مخصوص مشاغل خاص (مثلاً حرکات مناسب برای رانندگان، ورزشکاران و کارگران)
کاردرمانی، در کنار سایر روشهای درمانی، میتواند نقش کلیدی در بهبود کامل شانه منجمد داشته باشد و از عود مجدد بیماری جلوگیری کند.
مطلب و نوشته بسیار آموزنده ای بود، با سپاس از سایت کلینیک کاردرمانی آترا که این نوشته را تهیه کرده اند.
خیلی ممنون از مطلب خوب و آموزنده شما